การบริหารความปลอดภัยในการทำงานเป็นหัวใจสำคัญในการลดอุบัติเหตุและป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นในสถานประกอบกิจการ หนึ่งในแนวทางที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล คือหลัก PDCA (Plan-Do-Check-Act) ซึ่งเป็นวงจรบริหารคุณภาพที่สามารถนำมาใช้ปรับปรุงระบบความปลอดภัยอย่างต่อเนื่อง
PDCA เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการปรับปรุงคุณภาพ กระบวนการทำงาน และการแก้ปัญหาในทุกภาคส่วนขององค์กร ไม่ว่าจะเป็นการผลิต การบริหาร หรือการบริการ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างมาตรฐานที่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง
กระบวนการ PDCA ในการบริหารความปลอดภัย
PDCA (Plan-Do-Check-Act) คือ วงจรบริหารงานคุณภาพที่ใช้ในการปรับปรุงและพัฒนากระบวนการทำงานอย่างต่อเนื่อง เป็นแนวคิดบริหารที่พัฒนาโดย Dr. W. Edwards Deming ซึ่งใช้ในการปรับปรุงคุณภาพและความปลอดภัยอย่างเป็นระบบ โดยแบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอนหลัก ได้แก่:
1. P = Plan (วางแผน)
ขั้นตอนแรกของ PDCA คือการกำหนดแนวทางและแผนงานด้านความปลอดภัย ซึ่งประกอบด้วย:
- ระบุอันตราย (Hazard Identification): จป. เทคนิค ควรวิเคราะห์อันตรายที่อาจเกิดขึ้นในพื้นที่ทำงาน เช่น อันตรายทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ และการยศาสตร์
- ประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment): ใช้หลักการประเมินความเสี่ยงโดยคำนึงถึงโอกาสเกิดเหตุและผลกระทบ
- กำหนดมาตรการควบคุมความเสี่ยง: เช่น การออกแบบมาตรการทางวิศวกรรม (Engineering Controls) มาตรการทางปกครอง (Administrative Controls) และการใช้ PPE
- กำหนดแผนอบรมและฝึกซ้อม: เพื่อให้พนักงานมีความรู้ด้านความปลอดภัย เช่น การใช้เครื่องมือ เครื่องจักร และการรับมือเหตุฉุกเฉิน
2. D = Do (ปฏิบัติการ)
ขั้นตอนนี้เป็นการนำแผนที่กำหนดไว้มาปฏิบัติจริง ซึ่ง จป. เทคนิค ควรดำเนินการดังนี้:
- จัดอบรมและให้ความรู้ด้านความปลอดภัยแก่พนักงาน
- ติดตั้งอุปกรณ์ความปลอดภัย เช่น ป้ายเตือน สัญญาณแจ้งเตือน เครื่องป้องกันอันตราย
- ใช้มาตรการป้องกันอุบัติเหตุ เช่น การจัดทำแนวทางปฏิบัติงานที่ปลอดภัย (Safe Work Procedures: SWP)
- ตรวจสอบอุปกรณ์และเครื่องมือให้พร้อมใช้งาน
3. C = Check (ตรวจสอบและติดตามผล)
การตรวจสอบเป็นสิ่งสำคัญในการประเมินผลการดำเนินงาน จป. เทคนิค ควรทำดังนี้:
- ตรวจสอบสถานที่ทำงานประจำวัน (Daily Inspection)
- ตรวจติดตามภายใน (Internal Audit) และการประเมินตนเอง (Self-Assessment)
- บันทึกและวิเคราะห์ข้อมูลอุบัติเหตุและเหตุการณ์ใกล้เคียง (Near Miss Analysis)
- รับฟังข้อเสนอแนะจากพนักงานเกี่ยวกับปัญหาความปลอดภัย
4. A = Act (ปรับปรุงและพัฒนา)
เมื่อระบุจุดบกพร่องหรือข้อผิดพลาดจากขั้นตอน Check แล้วต่อไปเราก็จะดำเนินการต่อด้วยการปรับปรุงให้ดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็น
- ปรับปรุงมาตรการความปลอดภัย เช่น เปลี่ยนแปลงขั้นตอนการทำงาน หรือเพิ่มมาตรการควบคุมความเสี่ยง
- ทบทวนนโยบายและแผนการบริหารความปลอดภัยให้เหมาะสม กับสถานการณ์ปัจจุบัน
- นำข้อมูลที่ได้จากการตรวจสอบไปใช้ เป็นแนวทางในการพัฒนาแผนงานในรอบถัดไป
การประยุกต์ใช้ PDCA ในการบริหารความปลอดภัยในองค์กร
จป. เทคนิค จำเป็นต้องใช้หลัก PDCA (Plan-Do-Check-Act) ในการทำงานเพื่อให้กระบวนการด้านความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการเป็นระบบ มีประสิทธิภาพ และสามารถพัฒนาได้อย่างต่อเนื่อง
1. ช่วยจัดทำแผนความปลอดภัยประจำปี
องค์กรควรมีแผนความปลอดภัยที่ระบุเป้าหมายด้านอุบัติเหตุให้ชัดเจน เช่น ลดจำนวนอุบัติเหตุลง 20% ภายใน 1 ปี โดยใช้ PDCA เป็นกรอบแนวคิด
2. พัฒนาระบบการรายงานอุบัติเหตุและเหตุการณ์ใกล้เคียง
การมีระบบที่ดีช่วยให้ สามารถติดตามปัญหาและปรับปรุงมาตรการได้อย่างทันท่วงที
3. นำใช้เทคโนโลยีสนับสนุนการบริหารความปลอดภัย
ปัจจุบันมีซอฟต์แวร์และแอปพลิเคชันที่ช่วยให้การบริหารความปลอดภัยมีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น การใช้ระบบ e-Inspection หรือ IoT ในการติดตามสภาพแวดล้อมการทำงาน
เรียนรู้หน้าที่ จป เทคนิค ผ่านการอบรมหลักสูตรเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยระดับเทคนิค หรือที่เราเรียกว่า หลักสูตร จป เทคนิค โดยหลักสูตรนี้ผู้เข้าอบรมจะได้เรียน 6 หมวดวิชา (ตามกฎหมาย) เป็นเวลา 5 วัน รวม 30 ชม. มีทั้งภาคทฤษฎี และปฏิบัติจริง
ติดต่อสอบถาม : [email protected]
สรุป
หลัก PDCA เป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการบริหารความปลอดภัย จป. เทคนิค สามารถใช้แนวคิดนี้เพื่อวางแผน ปฏิบัติ ตรวจสอบ และปรับปรุงมาตรการความปลอดภัยในองค์กรได้อย่างเป็นระบบ ซึ่งจะช่วยลดอุบัติเหตุและเพิ่มวัฒนธรรมความปลอดภัยให้เกิดขึ้นในสถานประกอบการ
เอกสารอ้างอิง
- Deming, W. E. (1986). Out of the Crisis. MIT Press.
- International Organization for Standardization. (2018). ISO 45001: Occupational Health and Safety Management Systems. ISO.
- Heinrich, H. W. (1931). Industrial Accident Prevention: A Scientific Approach. McGraw-Hill.
- Reason, J. (1997). Managing the Risks of Organizational Accidents. Ashgate Publishing.
บทความที่น่าสนใจ
- สถานประกอบการที่ต้องมี จป เทคนิค ตามกฎหมาย
- เทคนิค Root Cause Analysis (RCA)
- กฎกระทรวง การจัดให้มีเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน 2566
